درحالی که هنوز دارو به صورت رسمی با ارز مبادله‌ای وارد کشور نشده، جو روانی ایجاد شده ناشی از حذف ارز مرجع واردات دارو باعث افزایش ۲۰ تا ۵۰۰ درصدی قیمت انواع دارو بازار شده‌است. اوایل اردیبهشت ماه سال جاری بانک مرکزی با صدور بخشنامه‌ای اعلام کرد که دارو دیگر برای واردات ارز مرجع نخواهد گرفت. سازمان غذا و دارو نیز از آغاز روند اختصاص ارز مبادله‌ای به واردات دارو از چند روز پیش خبر داده‌است. در همین حال بانک مرکزی اعلام کرد که هیچ مشکلی برای تخصیص ارز برای کالاهای اساسی و مواد اولیه دارویی وجود ندارد و از آغاز سال ۱۳۹۲ تا ۱۶ اردیبهشت ماه ۱۵۷ میلیون دلار برای دارو، مواد اولیه دارویی و تجهیزات پزشکی اختصاص داده‌است.
احتکار دارو در داروخانه؟
گشتی در بازار نشان می‌دهد که برخی داروخانه‌ها مرتکب تخلفات گسترده به ویژه احتکار دارو شده و قیمت دارو نیز با افزایش چندین برابری مواجه شده است. بنا بر گزارش ها، هاشم تبریزی دانا فعال حوزه واردات دارو و تجهیزات پزشکی با اشاره به اینکه وضعیت صنعت داروسازی کشور بهم ریخته است، می‌گوید: در صورت ادامه روند فعلی ممکن است بسیاری از کارخانه‌های تولید دارو ورشکست شوند و صنعت داروسازی کشور به طور کامل از بین برود. وی با اشاره به اینکه قبلا هم که ارز مرجع به واردات دارو داده می‌شد دریافت این ارز برای واردکنندگان با مشکلات زیادی مواجه بود، اظهار می‌دارد: در حال حاضر گفته شده که قرار است به واردات دارو ارز مبادله‌ای داده و مابه التفاوت ارز مرجع و مبادله‌ای دارو به عنوان یارانه به مردم داده شود. در حالی که انجام چنین کاری می‌تواند باعث ایجاد هرج و مرج و فساد شود و یارانه به دست افراد غیرمحتاج و سودجو برسد. عضو اتحادیه تولیدکنندگان دارو می افزاید: بهتر است یارانه دارو به بانک‌ها داده شود و واردکنندگان آن مانند گذشته دارو را با ارز مرجع وارد کنند که این کار باعث حفظ قدرت خرید مردم در حوزه دارو می‌شود. وی با بیان این که در سال جاری تاکنون ۹۵ درصد از شرکت‌ها هنوز اقدام به واردات دارو و مواد اولیه دارویی نکرده‌اند، می‌گوید: حتی با بکارگیری سیستم مکانیزه و کارت الکترونیکی نیز نمی‌توان یارانه دارو را به شکل درستی بین افراد نیازمند تقسیم کرد. این فعال حوزه واردات دارو و تجهیزات پزشکی با اشاره به اینکه هنوز چند روز از حذف ارز مرجع واردات دارو نگذشته که قیمت انواع دارو در بازار بین ۲۰ تا ۵۰۰ درصد افزایش یافته است، خاطرنشان می‌کند: این درحالی است که تاکنون عملا دارو با ارز مبادله‌ای وارد کشور نشده و مشخص است که دلیل اصلی افزایش قیمت دارو صرفا جو روانی ایجاد شده و سوءاستفاده برخی بوده است. در عین حال شاهد احتکار دارو در برخی داروخانه‌ها نیز هستیم.
کمبود ۷۰ درصد داروها در کشور
تبریزی دانا با بیان اینکه شاهد کمبود در مورد ۷۰ درصد از داروها در بازار هستیم، می‌گوید: مجلس در حالی تصویب کرده است که تا پایان خرداد ماه ارز مرجع همچنان به واردات دارو داده شود که بانک مرکزی با صدور بخشنامه‌ای عملا خلاف این مصوبه کار کرد. وی با اشاره به اینکه برخی شرکت‌های دارویی مجبور به تعدیل بخشی از نیروهای کار خود شده‌اند، در پاسخ به این سوال که آیا ادعای خودکفایی در تولید ۹۵ درصد از داروی موردنیاز کشور صحت دارد یا خیر، اظهار می‌دارد: اگرچه ۹۵ درصد از داروی موردنیاز کشور در داخل تولید می‌شود اما همان پنج درصد باقیمانده ارزشی معادل آن ۹۵ درصد دارد. از سوی دیگر ۸۰ درصد از مواد اولیه داروهای تولید داخل وارداتی هستند و به همین دلیل نوسان نرخ ارز روی قیمت آنها اثر می‌گذارد.
واردات دارو ۵۴ درصد کاهش یافت
واردات محصولات دارویی به کشور در نخستین ماه سال جاری با کاهش ۵۴٫۷ درصدی به حدود ۳۴٫۲ میلیون دلار رسید. براساس تازه‌ترین آمار گمرک ایران در فروردین ۱۳۹۲ بالغ بر ۵۴۹٫۷ تن انواع محصولات دارویی وارد کشور شد. این میزان واردات نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۱۸٫۶ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین در همین مدت صادرات محصولات دارویی کشور از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب ۸۲ و ۶۰٫۸ درصد کاهش یافت و به ۱۰۱٫۶ تن و ۱٫۲ میلیون دلار رسید. در بین محصولات دارویی وارداتی به کشور در نخستین ماه سال جاری مکمل‌های دارویی فاقد تولید داخل به میزان ۱۱٫۴ میلیون دلار، داروهای حاوی آنتی‌بیوتیک فاقد تولید داخل به میزان ۷٫۴ میلیون دلار، آنتی‌سرمک‌ها دیگر مشتقات خونی و محصولات مصونیت بخش به میزان ۶٫۵ میلیون دلار بیشترین سهم را به خود اختصاص دادند.
مشکلات شدید هلال احمر در تأمین دارو
اما چرخه معیوب اختصاص ارز دارو و مشکلات عدیده در این بخش، گریبان هلال احمر را هم گرفته است. مدیر شرکت داروسازی سهای هلال احمر می‌گوید: متأسفانه چرخه معیوبی که برای تأمین ارز وجود دارد برای ما هم مشکل‌ساز شده و شرکت‌های تابعه هلال احمر مانند سها نیز با این مسئله درگیرند. برای واردات مواد اولیه شدیداً دچار مشکل هستیم چرا که در سال ۹۱ چند برهه را سپری کردیم. سیامک افاضلی اظهار می‌دارد: در برهه اول قیمت ارز یارانه‌ای افزایش یافت، ارتباط بانکی قطع شد و در نهایت مجبور بودیم ریال بیشتری معادل ۱۳۵ درصد از قیمت کالا را نزد بانک نگه داریم در صورتی که قبلا ۱۰ درصد مبلغ را برای گشایش اعتبار اسنادی (LC) پرداخت می‌کردیم ولی الان باید پول، چندین ماه در بانک بماند تا بتوانیم ارز را بگیریم و تنها زمانی که با فروشنده خارجی تسویه حساب کردیم ۳۵ درصد اضافی را از بانک پس می‌گیریم. در عین حال تورم وحشتناکی که برای تهیه ملزومات اولیه تولید دارو مانند لوازم بسته‌بندی، مقوا، کاغذ فویل و حتی در قوطی شربت‌ها که شاید خیلی هم به چشم نیاید پیش رو داشتیم که باعث شده، قیمت‌ها چندین برابر شود و شوک نقدینگی به همه شرکت‌های داروسازی وارد شد. درست است که تولیدات‌مان اکنون بیش از ۵۰ درصد افزایش ریالی و عددی داشته ولی با چنگ و دندان به اینجا رسیده‌ایم و اگر شرایط سخت نبود خیلی بیشتر می‌توانستیم موفق عمل کنیم. افاضلی به نقش تحریم‌ها در بازار دارویی نیز اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند: تحریم‌ها یا مشکلات سیاسی بین روابط کشورها روی صادرات به مراتب بیشتر از واردات تأثیر می‌گذارد. چرا که برخی کشورها آن قدر ایراد سر راه خرید دارو ایجاد می‌کنند که عملاً امکان صادرات نیست و کشورهایی هم که ما با آنها ارتباط خوبی داریم وارد کننده عمده دارو نیستند و بازار دارویی کوچکی دارند و این امر سدی برای ورود به بازار جهانی است که نمی‌تواند اقتصاد دارو را پویا کند. فرض کنید اگر ۵ میلیارد دلار به کشوری با بازار دارویی ۵۰ میلیارد دلاری بفروشیم فقط ۱۰ درصد بازارشان را گرفته‌ایم که کار آسانی است ولی در کشوری که فقط یک میلیارد دلار بازار دارویی دارد فروش ۵۰۰ میلیون دلار دارو یعنی نیمی از بازار آن کار سختی است.*
*برگرفته از سایت روشنگری
پریسکه 